FEMALE WRITING FOR GUITAR
Nikos Zarkos, guitar
1.-3. Jana Obrovska (1930-87, CZECH REPUBLIC): Sonata in modo antiquo(1982)
I. Allegro leggiero
II. Largo religioso
III. Rondeau – Allegro giocoso
4.-6. Μatilde Salvador (1918-2007, SPAIN):Homenatge a Mistral (1989)
I. Preludi
II. Plany per Mireio
III. Farandola
7. Franghiz Ali-Zadeh (*1947, AZERBAIJAN): Fantasy (1994)
8. Fernande Peyrot (1888-1978, SWITZERLAND): Theme et Variations (1930)
9. Lina Tonia (*1985, GREECE): Breath (2010) (Commissioned work – premiere)
10. Elsa Respighi (1894-1996, ITALY):Due Canzoni Italiane(1948)
11. Sofia Gubaidulina (*1931, RUSSIA): Serenade (1960)
Female writing for guitar, by Nikos Zarkos
Elsa Respighi (1894-1996), the Italian composer and wife of the prominent composer Ottorino Respighi, wrote in her diary on December 28th 1945, concerning her opera “Shusai, a son from Heaven (Samurai)”, based on the historical tragedy by the Japanese poet and playwright Takeda Izumo: “…I am happy with my work and firmly convinced the third act of this opera, as it stands, could have been written only by a woman”. Due Canzoni Italiane (1948) was unburied from the Andrés Segovia Archive in Linares, Andalucía in 2001, never having been performed to the public. It was published by Angelo Gilardino for the Bèrben Editions in 2006.
The Catalan Matilde Salvador (1918-2007) had been the wife of the eminent in the guitar-world composer Vicente Asencio. Her tripartite composition Homenatge a Mistral (Hommage to Mistral in Catalan) is her sole work for the guitar. The British scholar John W. Duarte comments: “a tribute to the French region of Provence and to the Provencal poet Frederic Mistral [Nobel Prize in 1904] and his poem Mireio (…) sensitively portrays the cities, people and traditions of Provence. A Mistral is also a wind, Plany is a lament, and a Farandola is a popular dance from Provence, also danced in Catalonia”.
The Spanish guitarist Andrés Segovia, despite his ubiquitous struggle to broaden the repertoire of the guitar in the first half of the 21st century, never hided – through his choice of music – his contempt for the works that did not speak with a Hispanic or Neoclassical accent. Quatre pièces brèves by Frank Martin as well as Thème et Variations by Fernande Peyrot (1888-1978), both written in the 1930’s, never found their way to the stage in the hands of the great maestro, although they were composed by two of the most outstanding Swiss composers of their era.
The Priestess of Post-Soviet Music Sofia Gubaidulina (*1931) wrote her miniature Serenade in 1960, at a period she was studying at the Moscow Conservatory with Vissarion Shebalin. Her colouristic and orchestrative inventions had urged composer Dmitri Shostakovich to encourage her to continue down her “mistaken path”, at times spread with mysticism, spirituality and musical symbolisms.
Greek composer Lina Tonia (*1985) comments on her work Breath (2010), commissioned by guitarist Nikos Zarkos: “a melodic line is produced in a structure of its macrocosm from the beginning to the end of this work and it comes through by timbral elements. (…) Every sound seems to be a continuation of the previous sound, like the succession of our breaths in our body. Going to the end of the piece, the vitality of this succession disappears and disappears with the final breath of the performer”.
The composer Jana Obrovska (1930-1987) had been the wife of the Czech guitarist Milan Zelenka. Her reputation among the guitaristic circles rapidly grew after the recording of two of her compositions by the Argentinean guitarist Roberto Aussel in 1982 (Guitare Plus, Harmonia Mundi). Her work Sonata in modo antiquο (1982) consists of three tiny movements of Neoclassical/Neobaroque character.
The composer Franghiz Ali-Zadeh (*1947) established her presence in the Western musical world through the recordings of Kronos Quartet (Mugam Sayagi: Music of Franghiz Ali-Zadeh, Nonesuch Records, 2005). Her compositions unite the Western tradition of Russian Modernism with the traditional mugam music of Azerbaijan. David Harrington of Kronos Quartet writes “Franghiz’s pieces unfold with a magical sense of timing. New scenes arrive mysteriously, each born at just the right moment. She gives us exquisite interior worlds of instrumental color and we dwell in places we’ve never been before”. Her work Fantasy (1994) was premiered by the Swiss guitarist Cristoph Jäggin in 1995.
«ΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΓΡΑΦΗ ΓΙΑ ΚΙΘΑΡΑ» του Νίκου Ζάρκου
Η Elsa Respighi (1894-1996), Ιταλίδα συνθέτρια και σύζυγος του διασήμου συνθέτη Ottorino Respighi, έγραψε στο ημερολόγιο της στις 28 Δεκέμβρη 1945 σχετικά με την όπερα της “Shusai, Γιος του Ουρανού (Samurai)”, εμπνευσμένη από την ιστορική τραγωδία του Γιαπωνέζου ποιητή και θεατρικού συγγραφέα Takeda Izumo: «…είμαι ευτυχής με το έργο μου και πεπεισμένη ότι η τρίτη πράξη αυτής της όπερας, καθώς έχει, θα μπορούσε να έχει γραφτεί μόνο από μια γυναίκα». Το έργο Due Canzoni Italiane (1948) της υπεραιωνόβιας συνθέτριας ανακαλύφθηκε θαμμένο στο αρχείο του Ιδρύματος Andrés Segovia στο Linares της Ανδαλουσίας το 2001, χωρίς να έχει παρουσιαστεί στο κοινό. Εκδόθηκε από τον Angelo Gilardino για τις εκδόσεις Bèrben το 2006.
Η Καταλανή Matilde Salvador (1918-2007) υπήρξε σύζυγος του προσφιλούς στον κιθαριστικό κόσμο συνθέτη Vicente Asencio. Το τριμερές της έργο Homenatge a Mistral (Εγκώμιο στον Mistral στα Καταλανικά) είναι το μοναδικό της για την κιθάρα. Ο Βρετανός μελετητής John W. Duarte γράφει σχετικά: «Η σουίτα Homenatge a Mistral αποτίει φόρο τιμής στη Γαλλική περιοχή της Προβηγκίας, τον ποιητή της Frederic Mistral [Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1904] και το ποίημα του Mireio (…) που με ευαισθησία απεικονίζει τις πόλεις, τους ανθρώπους και τις παραδόσεις της περιοχής. Mistral σημαίνει την ίδια στιγμή και Μαΐστρος (άνεμος), Plany σημαίνει Θρήνος, και Farandola είναι ένας παραδοσιακός χορός της Προβηγκίας, που επίσης χορεύεται στην Καταλωνία».
Ο Ισπανός κιθαρίστας Andrés Segovia, παρά τις πανθομολογούμενες προσπάθειες του να διευρύνει το ρεπερτόριο της κιθάρας το πρώτο μισό του 20ου αιώνα, δεν έκρυψε ποτέ – μέσα από τις επιλογές του – την αντιπάθεια του για τις συνθέσεις που έφταναν στα χέρια του και δε μιλούσαν με Ισπανική ή Νεοκλασικίζουσα προφορά. Το έργο του Frank Martin Quatre pièces brèves, καθώς και η σύνθεση Thème et Variations της Fernande Peyrot (1888-1978), γραμμένα και τα δύο τη δεκαετία του ’30, δε βρήκαν ποτέ το δρόμο προς τη σκηνή στα χέρια του μεγάλου μαέστρου, αν και υπήρξαν έργα δύο εκ των διασημότερων Ελβετών συνθετών του Μεσοπολέμου.
Η Ιέρεια της Μετα-Σοβιετικής Μουσικής Sofia Gubaidulina (*1931) έγραψε τη μινιατούρα Serenade το 1960, περίοδο κατά την οποία φοιτούσε στο Κονσερβατόριο της Μόσχας υπό την καθοδήγηση του Vissarion Shebalin. Οι ηχοχρωματικές και ενορχηστρωτικές της επινοήσεις είχαν ωθήσει το συνθέτη Dmitri Shostakovich να την παροτρύνει ν’ακολουθήσει «το λανθασμένο μονοπάτι» που διάβαινε, συχνά σπαρμένο με μυστικισμό, πνευματικότητα και μουσικούς συμβολισμούς.
Η συνθέτρια Λίνα Τόνια (*1985) γράφει για το έργο της Πνοή (2010), παραγγελία του κιθαρίστα Νίκου Ζάρκου: «Το έργο αναπτύσσει μακροδομικά μια μελωδική γραμμή η οποία σε όλη σχεδόν την έκταση του έργου αναδύεται μέσα από ποικιλόμορφα ηχοχρωματικά περάσματα. (…) Η μελωδία αυτή θέλει να δώσει την αίσθηση μιας αυτοτελούς ενοποιημένης διαδικασίας που ρέει φυσιολογικά, σαν κάθε ήχος να είναι φυσική εξέλιξη του αμέσως προηγούμενου, σαν μια πνοή που ακολουθεί τη μια και μοναδική πορεία της κι όταν πρόκειται να καταλήξει χάνει την ζωτικότητα της λειτουργίας της και αφήνεται στο πουθενά».
Η συνθέτρια Jana Obrovska (1930-1987) υπήρξε σύζυγος του Τσέχου κιθαρίστα Milan Zelenka. Η φήμη της στους κιθαριστικούς κύκλους εξαπλώθηκε ταχύτατα μετά την ηχογράφηση από τον Αργεντίνο κιθαρίστα Roberto Aussel δύο συνθέσεων της το 1982 (Guitare Plus, Harmonia Mundi). Το έργο της Sonata in modo antiquο αποτελείται από τρία μικροσκοπικά σε έκταση μέρη Νεοκλασικού/Νεομπαρόκ ύφους.
Η συνθέτρια Franghiz Ali–Zadeh (*1947) έγινε γνωστή στη Δύση μέσα από τις ηχογραφήσεις του Kronos Quartet (Mugam Sayagi: Music of Franghiz Ali–Zadeh, Nonesuch Records, 2005). Τα έργα της ενώνουν την Δυτική μουσική του Ρωσικού Μοντερνισμού με την παραδοσιακή μουσική mugam του Αζερμπαϊτζάν και της Βαθειάς Ανατολής. Ο David Harrington του Kronos Quartet γράφει σχετικά: «τα κομμάτια της ξεδιπλώνονται με μια μαγική αίσθηση του χρόνου. Νέες σκηνές κάνουν τη μυστηριώδη τους άφιξη, καθεμιά γεννημένη την απόλυτα σωστή στιγμή. Μας εισάγει σε ασύλληπτους εσωτερικούς χώρους ηχοχρωμάτων και βρισκόμαστε σε μέρη που αντικρίζουμε για πρώτη φορά». Το έργο της Fantasy (1994) παρουσιάστηκε για πρώτη φορά από τον Ελβετό κιθαρίστα Cristoph Jäggin το 1995.
Released in April 2011 by 
GREEK GUITAR MUSIC OF THE 21st CENTURY
Nikos Zarkos, guitar
1.– 5. Christina Athinodorou (*1981): Wasted Window (2006-07)
| Ι. Liberamente |
| ΙΙ. Moderato |
| ΙΙΙ. Allegro parlando |
| IV. Slow, mysterioso |
| V. Allegro appassionato |
6. Theodore Antoniou (*1935): Fantasia In Memoriam (1996)
7. Nickos Harizanos (*1969): Stasichordon (2007)
8. Ioannis Kalantzis (*1966): Visitor (2001)
9. Georgia Kalodikis (*1975): Aihmes (2007)
10. William Antoniou (*1987): Aphierosis (2004)
11. – 13. Leonidas Kanaris (*1963): Sonata, op. 14 (2000)
| I. Dramatico |
| II. Ritual |
| III. Variations on E |
All works are world premiere recordings, except for tracks 6. and 7.
GREEK GUITAR MUSIC OF THE 21st CENTURY By Nikos Zarkos
The British guitarist Julian Bream (b. 1933) has been the strongest link between the classical guitar-world and the developments of musical modernism for the second half of the 20th century. Only after his inspirational presence and guidance has it been possible for composers of the stature of Benjamin Britten, Hans Werner Henze, Toru Takemitsu and William Walton to enter this unknown land, put aside the hard-to-die-Spanish-oriented core of the repertoire and write for the instrument. Henze, while working on his Royal Winter Music (First Sonata on Shakespearean Characters for Guitar) after a commission by Bream, commented that a composer interested in writing for the guitar “has to start from silence”.
Today, in the beginning of the 21st century, the path is attractively paved and a growing number of composers find working with guitarists and for the classical guitar rewarding. Theodore Antoniou (b. 1935), president of the Greek Composers Union for the last two decades, wrote Fantasia in Memoriam in 1996 to celebrate the memory of Manos Hadjidakis (1925-1994), an emblematic figure of modern Greek cultural life and an Oscar-winning composer (awarded in 1960, for the song Ta paidia tou Peiraia from the Jules Dassin’s film Never on Sunday). The piece is a spacious and free paraphrase – in an ABA fantasia form – of the famous song Paper Moon (Hartino to Feggaraki), from Tennessee Williams’ A Streetcar Named Desire staged by Karolos Koun’s Art Theatre of Athens. The song is taken as a point of departure and as the basis of the ensuing musical development. The Fantasia in Memoriam serves as a remembrance of Hadjidakis and at the same time poses a question mark about his highly enigmatic personality.
Christina Athinodorou was born in Cyprus in 1981 and has been pursuing a career in London both as a composer and conductor. Wasted Window (2006-07) – her second piece for the guitar, the first being Iris (2005) – is a work full of drama and desire to escape from the “hindered windows” of reality, both artistic and mundane. The first and fourth movements are surprisingly tiny queries indicating, as the composer puts it, the need for breath, a need that only finds partial satisfaction in the Allegro appassionato finale with the frantically repeated fortissimo arpeggio chords.
Ioannis Kalantzis (b. 1966) is a multi-faceted composer trained in Lyons, France. He is at home with the MaxMSP, the bassoon and the guitar to the same intricate extent. He laconically describes Visitor as an “account of a young visitor’s experiences and reactions to an unexplored desolate landscape”.
Nickos Harizanos (b. 1969) composed Stasichordon in 2007 for a memorial concert dedicated to the guitarist and teacher Dimitri Fampas (1921-1996). Packed with bluesy elements and an almost floating feeling of movement, his work explores the sustain of the guitar and its harmonic possibilities to an unusually lavish extent.
Georgia Kalodiki (b. 1975) creates the kaleidoscopic environment of her work Aihmes through the juxtaposition of short declamatory phrases of two or three rapidly sharp notes against the femininely delicate harp-like harmonic textures that always follow. The music reaches its climax with a fortissimo development of the aggressive side of the work that leads to a long rasgueado chord, and soon finds its decompression with a circular ending familiar with the beginning.
William Antoniou (b. 1987, Boston, Massachusetts), son of the composer Theodore Antoniou and the soprano Susan Lambert, was raised in an environment thriving on musical activity and showed his gift for composing at an early age – in 2005 he was the youngest composer to partake in the “New Composer/Librettist Studio” in New York. Aphierosis (Greek for Dedication) is written in memoriam of his lost aunt Sofia in the summer of 2004 and remains his first work for the solo guitar.
Leonidas Kanaris (b. 1963), a well-known pedagogue and composer among the Greek guitar aficionados, wrote his eloquently long Sonata, op. 14 in 2000. In its three distinctive movements he explores widely the possibilities of the instrument, managing to write music that sounds highly idiomatic and at the same time to use a language full of lyricism and glowing inwardness.
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΟΥΣΙΚΗ ΤΟΥ 21ου ΑΙΩΝΑ ΓΙΑ ΚΙΘΑΡΑ
Νίκος Ζάρκος, κιθάρα
1. – 5. Χριστίνα Αθηνοδώρου: Wasted Window (2006-07)
| Ι. Liberamente |
| ΙΙ. Moderato |
| ΙΙΙ. Allegro parlando |
| ΙV. Slow, mysterioso |
| V. Allegro appassionato |
6. Θόδωρος Αντωνίου: Fantasia In Memoriam (1996)
7. Νίκος Χαριζάνος: Στασίχορδον (2007)
8. Γιάννης Καλαντζής: Visitor (2001)
9. Γεωργία Καλοδίκη: Αιχμές (2007)
10. William Αντωνίου: Αφιέρωσις (2004)
11. – 13. Λεωνίδας Κανάρης: Σονάτα, op. 14 (2000)
| I. Dramatico |
| II. Ritual |
| III. Variations on E |
Όλα τα έργα σε πρώτη ηχογράφηση, εκτός των 6 και 7.
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΟΥΣΙΚΗ ΤΟΥ 21ου ΑΙΩΝΑ ΓΙΑ ΚΙΘΑΡΑ, του Νίκου Ζάρκου
Ο Βρετανός κιθαρίστας Julian Bream (γεν. 1933) αποτελεί για το δεύτερο μισό του 20ου αιώνα τη σημαντικότερη δίοδο επικοινωνίας ανάμεσα στον κόσμο της κλασικής κιθάρας και τις εξελίξεις του μουσικού μοντερνισμού. Χάρη στη δική του παρουσία και καθοδήγηση συνθέτες του αναστήματος του Benjamin Britten, Hans Werner Henze, Toru Takemitsu και William Walton παραμέρισαν τη συνήθη Ισπανική προφορά του ρεπερτορίου και έγραψαν ελεύθερα για το όργανο έργα στη δική τους μουσική γλώσσα. Ο Henze κατά τη διάρκεια της σύνθεσης της Royal Winter Music (Πρώτη Σονάτα σε Σαιξπηρικούς χαρακτήρες για Κιθάρα) μετά από παραγγελία του Bream, δήλωσε ότι ο συνθέτης που ενδιαφέρεται να γράψει για την κλασική κιθάρα «πρέπει να ξεκινήσει από τη σιωπή».
Καθώς έχουμε πια διανύσει την πρώτη δεκαετία του 21ου αιώνα, ο δρόμος είναι ευκολοδιάβατος και η συνεργασία συνθετών-κιθαριστών αυξανόμενη. Ο Θόδωρος Αντωνίου (γεν. 1935), πρόεδρος της Ένωσης Ελλήνων Μουσουργών τις τελευταίες δύο δεκαετίες, έγραψε τη Fantasia in Memoriam το 1996 εις ανάμνησιν του Μάνου Χατζιδάκι (1925-1994), αυτής της εμβληματικής και πολυσύνθετης προσωπικότητας της σύγχρονης Ελληνικής πολιτιστικής ζωής. Το έργο αποτελεί μιαν ευρύχωρη και ελεύθερη φαντασία – σε μορφή ΑΒΑ – του δημοφιλούς τραγουδιού Χάρτινο το Φεγγαράκι, και λειτουργεί ως αναπόληση του Χατζιδάκι και ταυτόχρονα σα μιαν απόπειρα στοχασμού γύρω από την αινιγματική του φύση.
Η Χριστίνα Αθηνοδώρου, γεννημένη στην Πάφο της Κύπρου το 1981, συνθέτει και διευθύνει μουσικά σύνολα έχοντας ως καλλιτεχνική της βάση την Αγγλική πρωτεύουσα. Το Wasted Window (2006-07) – δεύτερο έργο της για κιθάρα μετά το Iris (2005)- είναι μια σύνθεση γεμάτη δραματικότητα και επιθυμία για απόδραση από τα «σφαλιστά παράθυρα» της πραγματικότητας, καλλιτεχνικής ή επίγειας. Το πρώτο και τέταρτο μέρος αποτελούν μικροσκοπικές απορίες που συμβολίζουν, σύμφωνα με τη συνθέτρια, την ανάγκη για αναπνοή, ένα αίτημα που μερικώς μονάχα ικανοποιείται στο φινάλε Allegro appassionato με τις χαρακτηριστικές οργιαστικά επαναλαμβανόμενες συγχορδίες.
Ο Ιωάννης Καλαντζής (γεν. 1966), πολυπρισματικός συνθέτης με σπουδές στη Λυών της Γαλλίας, αισθάνεται άνετα συνθέτοντας τόσο για MaxMSP, όσο και για ένα φαγκότο ή μια κλασική κιθάρα. Λακωνικά περιγράφει το Visitor ως «η αναφορά εμπειριών και αντιδράσεων ενός νεαρού επισκέπτη σε ένα ανεξερεύνητο ερημικό τοπίο».
Ο Νίκος Χαριζάνος (γεν. 1969) συνέθεσε το Στασίχορδον το 2007 για μια συναυλία αφιερωμένη στη μνήμη του κιθαρίστα και παιδαγωγού Δημήτρη Φάμπα (1921-1996). Δανειζόμενος στοιχεία από την παράδοση των blues δημιουργεί την αίσθηση ενός μουσικού έργου που επιπλέει, σχεδόν υδάτινου, εξερευνώντας το αρμονικό βάθος της κιθάρας σε ασυνήθιστα τολμηρό βαθμό.
Η Γεωργία Καλοδίκη (γεν. 1975) δημιουργεί το καλειδοσκοπικό περιβάλλον του έργου της Αιχμές αντιπαραθέτοντας μικρές αιχμηρές φράσεις δύο ή τριών φθόγγων με θηλυκά ευαίσθητες αρμονικές υφές που μιμούνται την άρπα. Η μουσική σύνθεση κορυφώνεται με μια καταιγιστική ανάπτυξη της αγριωπής πλευράς του έργου, οδηγείται σε μια rasgueado συγχορδία διαρκείας, σύντομα όμως αποσυμπιέζεται μέσω μιας κυκλικής πορείας που φέρνει στο νου την αρχική ατμόσφαιρα.
Ο Γουίλιαμ Αντωνίου (γεν. 1987, Βοστόνη, Μασαχουσέτη), γιος του συνθέτη Θόδωρου Αντωνίου και της σοπράνο Susan Lambert, μεγάλωσε σε ένα περιβάλλον γεμάτο μουσική και έδειξε το ταλέντο του σε μικρή ηλικία – το 2005 υπήρξε ο νεότερος συνθέτης που συμμετείχε στο “New Composer/Librettist Studio” στη Νέα Υόρκη. Το έργο του Αφιερώσις εις μνήμην της θείας του Σοφίας γράφτηκε το καλοκαίρι του 2004 και παραμένει το μοναδικό του έργο για την κιθάρα.
Ο Λεωνίδας Κανάρης (γεν. 1963), κιθαρίστας, παιδαγωγός και συνθέτης ιδιαίτερα αγαπητός στους ελληνικούς κιθαριστικούς κύκλους, συνέθεσε την εύγλωττα μακροσκελή Σονάτα, Op. 14, το 2000. Στα τρία ευδιάκριτης φυσιογνωμίας μέρη της, εξερευνά τις δυνατότητες του οργάνου καταφέρνοντας να εκφέρει ένα μουσικό λόγο αυστηρά ιδιωματικό και ταυτόχρονα γεμάτο λυρισμό και απαστράπτουσα εσωτερικότητα.
Nikos Zarkos 