Δεκέμβριος 2015
Φλάουτο-κιθάρα: γοητεύουσες προτάσεις
του Γιώργου Λεωτσάκου
Πολύ τερπνότερες των ακροαμάτων τύπου «Μεγάλες Ορχήστρες» ή «Ανατέλλοντα αστέρια», συνήθως κινουμένων σε ρεπερτόρια συμβατικά και μικρών οριζόντων κατά το πρόσφατο ακόμη παρελθόν ενός Μεγάρου Μουσικής (με μέλλον ανησυχητικά άδηλο), είναι εκδηλώσεις σε αίθουσες μικρές, κάποτε με διψήφιο αριθμό ακροατών. Εκεί εμφανίζονται θαυμάσιοι Έλληνες ερμηνευτές με προγράμματα περιλαμβάνοντα και ελληνική μουσική και άγνωστη ξένη, ευεργετικά διεγείρουσα πνεύμα και αισθήσεις με το μοναδικό εκείνο βουβό ερώτημα «και τώρα τι θα γίνει παρακάτω;». Σε τέτοια προγράμματα ώφειλε να έχει εξοικειώσει το κοινό από καταβολής του το Μέγαρο Μουσικής. Αν ποτέ το κάμει πιθανότατα εμείς δεν θα ζούμε…
Ιδεώδους πρωτοτυπίας ως σύνθεση προγράμματος, εντιμότατο και αξιέπαινο ως συνολικό ερμηνευτικό αποτέλεσμα, υπήρξε το ρεσιτάλ του Νίκου Νικόπουλου, α’ φλάουτου της ορχήστρας της Λυρικής και του κιθαριστού Νίκου Ζάρκου (γ. Καβάλα, 1981), αμφοτέρων ευφήμως γνωστών για την ποιότητα του ήχου, τη μουσικότητα και την ευσυνείδητη διείσδυση στο εκάστοτε ερμηνευόμενο μουσικό κείμενο. Μόνη μας παρατήρηση αυτή τη φορά: ο ηχητικός όγκος του φλάουτου (αριστερά) ήταν αισθητά μεγαλύτερος της κιθάρας (δεξιά), χωρίς όμως και από τα δύο όργανα να μας ξεφεύγει η παραμικρότερη νότα και, πολύ περισσότερο, η εκφραστική απόχρωση. Τέσσερα έργα, εξ’ ων το πρώτο ελληνικό, απέδειξαν περίτρανα το διαχρονικό και αείζωο του νεοκλασικισμού, εις πείσμα διαφόρων «πρωτοπορειών και «-ισμών». […] Ωδείο Φίλιππος Νάκας, 7.12.2015
Από Critics’ Point (http://critics-point.gr/φλάουτο-κιθάρα-γοητεύουσες-προτάσει/)
September 2013
Με αφορμή το νέο CD του Νίκου Ζάρκου FEMALE WRITING FOR GUITAR
Ο Νίκος Ζάρκος (Καβάλα 1981) κυκλοφόρησε το CD με τίτλο Η Γυναικεία Γραφή για Κιθάρα (Irida Classical) τον Ιούνιο του 2013. Παίζει υπέροχα κομμάτια συνθετριών υψηλού κύρους, γνωστών ή άγνωστων, αυτό είναι…άλλο θέμα, παίζει δροσερά, με νεανική θέρμη και αγάπη στις μουσικές του επιλογές. Σας προτείνω αυτό το cd. Δεν κάνω κριτική εδώ, δεν είναι η δουλειά μου. Απλά, πολύ απλά επιχειρώ με λίγα λόγια ένα ταπεινό ζουμ στις συνθέτριες του cd γιατί αυτό είναι το θέμα πάνω στο οποίο αξίζει να εστιάσουμε ιδιαίτερα.
Η δική μας Λίνα Τόνια, απόφοιτη του Τμήματος Μουσικών Σπουδών του ΑΠΘ και Διδάκτωρ του Πανεπιστημίου του Εδιμβούργου, είναι η νεώτερη συνθέτρια του cd και το ελκυστικότατο κομμάτι της Breath (2010) έχει μουσικό ενδιαφέρον, υπογραμμίζοντας με φωτεινό τρόπο τη δυναμική και εμπνευσμένη διαδρομή των γυναικών συνθετριών της Ελλάδας τα τελευταία είκοσι χρόνια.
Η Franghiz Ali–Zadeh (*1947) από το Αζερμπαϊτζάν με την Φαντασία (1994) υπογράφει ίσως το καλύτερο έργο του ηχογραφήματος. Πρόκειται για μια εξαιρετική πιανίστρια εκτός από σοβαρή και ενδιαφέρουσα συνθετική προσωπικότητα. Τα έργα της συνδυάζουν τη μουσική παράδοση του Αζερμπαϊτζάν – mugam – με τα χρώματα και τις αρμονίες του 20ου αιώνα, Έχει μελετήσει πολύ και εις βάθος τις τεχνικές σύνθεσης πολλών ιδιοφυών συνθετών όπως του Σαίνμπεργκ για παράδειγμα. Έχει διδάξει μάλιστα για αρκετά χρόνια τεχνική σύνθεσης συνθετών του εικοστού αιώνα στο Ωδείο του Μπακού.
Η Τσέχα Jana Obrovska (1930-87) προτείνει το τριμερές έργο της Sonata in modo antiquo (1982) που το ακούει κανείς περισσότερο σαν τρία κομμάτια για κιθάρα και λιγότερο ως σονάτα, αυτό όμως δεν έχει σχέση με το συνοπτικό αυτό κείμενο. Η Jana Obrovska γεννήθηκε στην Πράγα, είναι κόρη του ζωγράφου και γλύπτη Jakub Obrovský. Κέρδισε βραβείο το 1972 στο Concours International de Guitarre στο Παρίσι για την Toccata und Passocaglia. Η Obrovska έχει συνθέσει εκπληκτική μουσική για ορχήστρα και σύνολα μουσικής δωματίου. Είναι σύζυγος του κιθαρίστα Milan Zelenka.
Η Elsa Respighi (1894-1996) ήταν σύζυγος του Ottorino Respighi. Κόρη συγγραφέα και εντυπωσιακά καλλιεργημένη και φιλελεύθερη για την εποχή της, η πολύπλευρη προσωπικότητα της έκανε τον δάσκαλό της Πιέτρο Μασκάνι να πει: αυτή η κοπέλα θα μιλήσει σε λίγα χρόνια. Ο γάμος της έπαιξε ρόλο στο να σταματήσει να συνθέτει υποκαθιστώντας αυτήν την επιλογή με τη νέα, της καλλιτεχνικής συμβούλου του συζύγου της, που υπολόγιζε απόλυτα τη γνώμη και τις συμβουλές της. Ο κατάλογος έργων της περιλαμβάνει σαράντα έργα. Στα πενήντα της αποφασίζει να στραφεί στη συγγραφή βιβλίων και στις ανθρωπιστικές προσφορές. Το έργο Due Canzoni Italiane (1948) της συνθέτριας αυτής ανακαλύφθηκε στο αρχείο του Ιδρύματος Andrés Segovia το 2001, προφανώς δεν θα ενδιαφέρθηκε να το παίξει ή να το προβάλλει, δεν ήταν εξ άλλου το μόνο… Τυπώθηκε όμως και πήρε το δρόμο του, εκδ. Bèrben, το 2006.
Η Καταλανή Matilde Salvador (1918-2007) υπήρξε και αυτή σύζυγος συνθέτη, του Vicente Asencio συγκεκριμένα, που εκτιμούν οι κιθαριστές. Υπήρξε και καταπληκτική ζωγράφος. Έγραψε τεράστιο αριθμό τραγουδιών, που αναδεικνύουν την βαλεντσιανή κουλτούρα, μερικά εξ αυτών ανήκουν στο ρεπερτόριο των διαπρεπών τραγουδιστών. Στη Βαλέντσια έδωσαν το όνομά της σε μια όμορφη αίθουσα συναυλιών. Το τριμερές της έργο Homenatge a Mistral που ακούμε στο δίσκο είναι το μοναδικό της για την κιθάρα και εξαπλώνεται σε δώδεκα σελίδες. Ο νομπελίστας Frederic Mistral υπήρξε σπουδαίος ποιητής από την Προβηγκία. Εμπνευσμένη λοιπόν από το άρωμα του τόπου και των ποιημάτων του η Καταλανή συνθέτρια έγραψε το έργο της αυτό. Ξεχωρίζει η Farandola που είναι παραδοσιακός χορός της Προβηγκίας, που χορεύεται στην Καταλονία και θεωρείται μάλιστα παραδοσιακός δικός της χορός πλέον.
H σύνθεση Thème et Variations της ελβετίδας Fernande Peyrot(1888-1978), που μελέτησε με τον Ερνστ Μπλοχ και τον Εμίλ Νταλκρόζ (ήταν από τις πιο αγαπημένες μαθήτριές του και σταθερή συνεργάτριά του) στη Γενεύη και με τον Πολ Ντυκά στο Παρίσι, ανήκει κι αυτή στα μη εκτιμημένα – αρχικώς – από τον Αντρέ Σεγκόβια κομμάτια για κιθάρα. Η ίδια δεν φαίνεται να ασχολήθηκε με την προβολή και την προώθηση της μουσικής εργογραφίας της. Πέρασαν εξήντα περίπου χρόνια για να ακουστεί σε συναυλίες και εν προκειμένω για να ηχογραφηθεί η σύνθεση που παίζει στο δίσκο ο Νίκος Ζάρκος… Ανάλογη τύχη, ίσως όμως ελαφρώς καλύτερη, είχαν και τα Πρελούδια της συνθέτριας για κιθάρα. Από τα έργα αυτής της πρωταγωνιστικής μουσικής προσωπικότητας της ελβετικής μουσικής ακούστηκαν σε συναυλίες τα χορωδιακά της τραγούδια και τα πολύ λίγα συμφωνικά της έργα. Έγραψε πανέμορφη μουσική για το Θέατρο Μαριονέττας της Γενεύης και λίγη αλλά εκλεκτή μουσική δωματίου, με κορυφή το τρίο για βιολί, φλάουτο και πιάνο. Δεν ήταν καθόλου εύκολο να βρεθεί φωτογραφία της συνθέτριας. Το Ινστιτούτο Νταλκρόζ στο οποίο εργάστηκε για δεκαετίες και το Ωδείο της Γενεύης έκαναν ό,τι περισσότερο μπορούσαν και τους ευχαριστώ προσωπικά. Εν τέλει ο υπεύθυνος βιβλιοθήκης του Ωδείου της Γενεύης Jacques Tchamkerten μας έδωσε τη χαρά.
Η Sofia Gubaidulina (1931) έγραψε τη μινιατούρα Serenade το 1960, περίοδο κατά την οποία φοιτούσε στο Ωδείο της Μόσχας και συνέθετε κυρίως έργα για πιάνο. Από τότε επιχειρούσε να μιλήσει προσωπικά, φιλοσοφικά, ήταν από τα πρόσωπα που έδειχναν ότι ο δρόμος θα είναι ανοιχτός στις εμπνεύσεις της. Βαθιά θρησκευόμενο άτομο, η Gubaidulina ορίζει τη μουσική σαν αποκατάσταση της σύνδεσης ανάμεσα στον εαυτό μας και το Απόλυτο. Από πολύ νέα ασχολήθηκε με την φιλοσοφία και επηρεάστηκε από τον Καρλ Γιουνγκ, ιδρυτή της αναλυτικής ψυχολογίας. Οι μουσικές της σταθερές ήταν ανέκαθεν ο Μπαχ και ο Βέμπερν.
Η νέα γενιά των μουσικών μας ονειρεύεται, φιλοδοξεί. Έχει ιδέες, τόλμη, ρομαντισμό, αντιλαμβάνεται τις ποιοτικές συνιστώσες της ενασχόλησης με την μουσική. Δεν είναι ένας και δύο οι αξιόλογοι νέοι μουσικοί που τορπιλίζουν δημιουργικά την αμηχανία μας. Ένα μπράβο τους αξίζει και η ευχή μας για καλή συνέχεια!
Έφη Αγραφιώτη, Περιοδικό TaR
Σεπτέμβριος 2013 (www.tar.gr/content/content.php?id=4459)
June 2012
GREEK GUITAR MUSIC OF THE 21ST CENTURY
ATHINODOROU: Wasted Window. T. ANTONIOU: Fantasia in Memoriam. HARIZANOS: Stasichordon. KALANTZIS: Visitor. KALODIKIS: Aihmes. W. ANTONIOU: Aphierosis. KANARIS: Sonata Op. 14.
Nikos Zarkos
Subways (no cat. number)
The entire CD consists of music written by Greek composers between 1996 and 2007, which if I may nit-pick proves the album title to be not completely true as one piece was written in the 20th Century.
The opening piece is a five-movement work referring to the desire to escape from the hindered windows of reality. It opens with a short dramatic movement full of Bartok pizzicatos and plenty of percussive sounds, and the overriding feeling of the piece is one of desperation, anger and pent-up emotion. It is dramatic, very modern harmonically speaking and an ideal vehicle for any players of the sufficient standard.
Theodore Antoniou’s Fantasia in Memoriam is dedicated to the memory of Manos Hadjidakis, and is suitably grief-stricken and is a mixture of grief-laden unease and violent outburst.
Nikos Harizanos’s Stasichordon is in memory of Dimitri Fampas and has to begin with a high tessitura and bent notes and a general fractured dissonance about its melodic structure. Single lines are prominent with much use of artificial harmonics.
Kalantzis’ Visitor is apparently ‘an account of a young visitor’s experiences and reactions to an unexplored desolate landscape’. It is disjointed, modern in the extreme and irritatingly unmusical.
Georgia Kalodikis’ Aihmes (one of the two female composers represented) is again very declamatory and ultra modern and is a conversation between the aggressive male element and the delicate feminine idea that tries to intervene.
William (son of Theodore, see above) Antoniou’s work is a dedication to his lost Aunt Sofia. This, his first work for solo guitar is dramatic and although modern in harmonies, is noticeably more approachable than some of the other material here.
The final work, Kanaris’ Sonata in three movements was written in 2000. The 1st movement is marked Dramatico and combines moments of lyricism with dramatic outburst, whilst the following Ritual is very inward by nature and has a kind of underlying rhythmic motif that underpins an obsessively repetitive melody. The finale, a set of variations in E, begins on a repeated note that moves around its octaves for a full minute and a quarter before electing to move onto another note, and it is a full two-and-a-half minutes before any real musical movements occurs. When eventually other elements come into play the music consists of fractured notes and even elements of manually detuning the strings whilst playing.
There is still a market for atonal dissonance as one finds in much of this music, and it is certainly wonderfully played and recorded, so if the style appeals then this recital might go down a treat with you.
Classical Guitar Magazine (June 2012, Chris Dumigan)
June 2011
«Σύγχρονες συνθέσεις των Θ. Αντωνίου, Λ. Κανάρη, Γ. Καλιδίκη, Ν. Χαριζάνου, Γ. Καλαντζή, Χ. Αθηνοδώρου, Γ. Αντωνίου, σε 1η ηχογράφηση οι περισσότερες από έναν κιθαρίστα που ελέγχει με επάρκεια τις κλασικές οροθεσίες όσο και τις μεταρομαντικές ρήξεις.»
Περιοδικό “Αθηνόραμα”, 23/6/2011, Δισκοκριτικές, Αργύρης Ζήλος
(από: http://www.athinorama.gr/music/records/)
May 2011
Η δημιουργία καλά κρατεί
Σε μια Ελλάδα που βλέπει τα οικονομικά περιθώρια να στενεύουν, τους μισθούς να μειώνονται, την αγορά να μαραζώνει, τα κονδύλια για τον πολιτισμό να συρρικνώνονται δραματικά, κάποιες φωνές έρχονται να μας θυμίσουν δύο πράγματα: Πρώτον, πως η ελληνική (καλλιτεχνική και όχι μόνο) δημιουργία καλά κρατεί, ειδικά από τους νεώτερους που εξακολουθούν παρά τα σημεία των καιρών να έχουν όνειρα. Και δεύτερον, πως στην τέχνη, εν προκειμένω στη μουσική, υπάρχει ελπίδα – και λύτρωση.
Παράδειγμα, η φωνή του τριαντάχρονου κιθαρίστα Νίκου Ζάρκου, από την Καβάλα, μέλους μιας νεώτερης γενιάς καλλιτεχνών που αποδεικνύεται και ανήσυχη και παραγωγική και έτοιμη να προτείνει πράγματα. Με ζέση και σφρίγος. Να μας προτείνει, με δυο λόγια, να κοιτάξουμε τη φωτεινή όψη της Ελλάδας, που παρ’ όλα τα παραπάνω δεν το βάζει κάτω.
Από τα οκτώ ξεκίνησε τις σπουδές του στην κλασική κιθάρα, κόντρα στη νεοελληνική τάση που προτιμούσε κυρίως το πιάνο. Και έφτασε να τις τελειοποιήσει, με περγαμηνές από την περίφημη Guildhall School of Music & Drama του Λονδίνου αλλά και τη Μουσική Ακαδημία Νυρεμβέργης.
Στην πρώτη του δισκογραφική έκδοση – γιατί συναυλιακή δραστηριότητα έχει ήδη να επιδείξει αρκετή – υπό τον τίτλο «Ελληνική Μουσική για Κιθάρα του 21ου Αιώνα» (που κυκλοφορεί από την Subways Music και διανέμεται από την Πολιτιστική Δράση της Ένωσης Μουσικοσυνθετών Στιχουργών Ελλάδας – ΕΜΣΕ) παραδίδει μαθήματα… νέας ελληνικής δημιουργίας. Για την ακρίβεια, μαθήματα συλλογής της νεώτερης μουσικής δημιουργίας.
Παρουσιάζει με δυο λόγια έργα συνθετών καθιερωμένων, όπως ο Θόδωρος Αντωνίου (το κιθαριστικό του έργο «Fantasia in Memoriam», μαζί με το «Στασίχορδον» του Νίκου Χαριζάνου είναι τα μόνα που έχουν ηχογραφηθεί και παλιότερα – τα υπόλοιπα έργα του CD είναι σε πρώτη ηχογράφηση) έως και πολύ νέων όπως ο 24χρονος γιος του Γουίλιαμ Αντωνίου («Αφιέρωσις»), η 30χρονη Χριστίνα Αθηνοδώρου («Wasted Window») και η μεταξύ τους ηλικιακή γκάμα: Γιάννης Καλαντζής – «Visitor», Γεωργία Καλοδίκη – «Αιχμές», Λεωνίδας Κανάρης – «Σονάτα op. 14».
Τον Μάρτιο έδωσε ρεσιτάλ στο Αετοπούλειο με θέμα τη «Γυναικεία γραφή για κιθάρα»
Εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ, Σαββατοκύριακο 14-15 Μαΐου 2011, Τα κλασικά, Παύλος Αγιαννίδης
(από http://www.tanea.gr/default.asp?pid=2&ct=4&artid=4630938)
April 2011
«Γυναικεία γραφή για κλασική κιθάρα»
[…] ένα από τα ωραιότερα ρεσιτάλ κιθάρας (δεν την αγαπώ ιδιαίτερα…) που έχω ακούσει ποτέ. «Γυναικεία γραφή για κλασική κιθάρα» τιτλοφόρησε πρόγραμμα συναρπαστικής πρωτοτυπίας με έργα γραμμένα αποκλειστικά από συνθέτριες, ο κιθαριστής Νίκος Ζάρκος (γ. 1981), κεφάλαιο της μουσικής μας ακόμη αναξιοποίητο: τεχνική ακατάβλητη από τις μεγαλύτερες δυσκολίες, ήχος μεστός, φωτεινός, πεντακάθαρος. Κυρίως όμως υπερθετική ευστροφία στη διαφοροποίηση τεχνοτροπιών διαφορετικότατων μεταξύ τους. […]
Γιώργος Λεωτσάκος, Εφημερίδα ΕΞΠΡΕΣ, 2.4.2011
March 2011
Περιοδικό “Πολύτονον” της Ένωσης Ελλήνων Μουσουργών
τεύχος 46, Μάρτιος – Απρίλιος 2011
Φεβρουάριος 2009
GUITAR RECITAL “MODERNISM AND CLASSIC GUITAR”
NIKOS ZARKOS, 6/2/2009
Nikos Zarkos is a young guitarist motivated by strongly-felt principles and genuine concern for the appropriate presentation of the works he performs as well as for exploring contemporary trends in music more broadly, and with emphasis on Greek music. He has already recorded works by Greek composers which will be shortly relished in a cd. All the above mentioned qualities were also evident in the program he performed in the recital room of “Philippos Nakas” Conservatory on 6th February. First of all, he is one of the few who dared to play Sequenza XI for guitar by Luciano Berio, a work of extreme difficulty lasting twenty minutes. He played all his pieces with remarkable dedication (the Due Canzoni Lidie by Nuccio D’Angelo, the Senerade of Sofia Gubaidulina, the Nocturnal, after John Dowland by Benjamin Britten, the Wasted Window by Christina Athinodorou and my own Fantasia in Memoriam), proving his artistic integrity and the deep sense of responsibility with which he approaches the music he performs. Such principles should underlie all performers and especially guitarists whose repertoire is mainly limited to works adapted for guitar, as it was only in the 20th century that works were especially created for this instrument.
Nikos Zarkos possesses an assured technique, a thorough knowledge of the musical works he performs and above all principles.
I personally wish him a prosperous career.
Theodore Antoniou
President of Greek Composers Union
(Translation by Sylvia Karastathi)
from http://antonioutheodore.blogspot.com/2009/02/622009.html
9 Φεβρουαρίου 2009
ΡΕΣΙΤΑΛ ΚΙΘΑΡΑΣ «ΜΟΝΤΕΡΝΙΣΜΟΣ & ΚΛΑΣΙΚΗ ΚΙΘΑΡΑ»
ΝΙΚΟΣ ΖΑΡΚΟΣ, 6/2/2009
Ο Νίκος Ζάρκος είναι ένας νέος κιθαριστής με έντονη ιδεολογία και προβληματισμό, τόσο στη σοβαρή αντιμετώπιση της παρουσίασης των έργων που εκτελεί, όσο και στη γενικότερη αντιμετώπιση της μουσικής των νεοτέρων τάσεων και ιδιαίτερα της Ελληνικής μουσικής. Ήδη έχει ηχογραφήσει έργα Ελλήνων συνθετών με προοπτική να κυκλοφορήσουν σε cd. Όλα τα χαρακτηριστικά που ανέφερα, φαίνονται στο πρόγραμμα που παρουσίασε στις 6 Φεβρουαρίου στην αίθουσα συναυλιών του Ωδείου «Φίλιππος Νάκας». Καταρχήν είναι ένας από τους ελάχιστους που τόλμησε να παίξει τη Sequenza XI για κιθάρα του Luciano Berio, ένα έργο εκπληκτικής δυσκολίας διάρκειας είκοσι λεπτών. Έπαιξε με ιδιαίτερη αφοσίωση όλα τα έργα του προγράμματος (το έργο Due Canzoni Lidie του Nuccio D’ Angelo, τη Serenade της Sofia Gubaidulina, το Nocturnal, after John Dowland του Benjamin Britten, το Wasted Window της Χριστίνας Αθηνοδώρου και τη δική μου Fantasia in Memoriam), πράγμα που αποδεικνύει το ήθος του και τη βαθιά ευθύνη που νιώθει υπηρετώντας τη μουσική που παρουσιάζει. Ιδεολογία που θα πρέπει να διακρίνει όλους τους εκτελεστές γενικά και ιδιαίτερα τους κιθαριστές που το ρεπερτόριό τους περιορίζεται κυρίως σε έργα διασκευασμένα για κιθάρα. Ο 20ος αιώνας είναι εκείνος ο οποίος δημιούργησε έργα ειδικά γι’ αυτό το όργανο.
Ο Νίκος Ζάρκος διαθέτει μια πάρα πολύ σίγουρη τεχνική, βαθιά γνώση των έργων της μουσικής που εκτελεί και πάνω από όλα ιδεολογία.
Προσωπικά του εύχομαι να έχει μια μεγάλη καριέρα.
Θόδωρος Αντωνίου
Πρόεδρος Ένωσης Ελλήνων Μουσουργών
από http://antonioutheodore.blogspot.com/2009/02/622009.html
Nikos Zarkos 